Vandaag presenteerde de commissie De Wit zijn eindconclusies in het onderzoek
naar het optreden van de overheid tijdens de kredietcrisis van 2008 en 2009.
Die waren hard: de overheid en de toezichthouders hebben steken laten
vallen. Maar wat kunnen we er nu van leren zodat we de huidige eurocrisis
beter te lijf kunnen gaan?

We hebben te veel betaald voor ABN Amro. De economische waarde van de bank was
minder dan we er als belastingbetaler voor neergeteld hebben. Die
eindconclusie van de commissie De Wit komt uitgebreid aan bod in
verschillende media. Maar, geeft ook de commissie toe, met ABN Amro redde
Bos ook ons hele financiële systeem. Dus je zou ook kunnen zeggen: het kost
een paar centen, maar dan heb je ook wat.

Voormalig minister Bos maakte tijdens zijn verhoren door de commissie al een
vergelijking met de financiële hulp die we aan zwakke eurolanden zoals
Griekenland en Portugal hebben moeten geven. Toegegeven, het doet natuurlijk
ongelofelijk veel pijn wanneer er miljarden in een op het oog bodemloze put
verdwijnen. Wanneer we even afstand nemen en de bredere context zien van het
redden van de euro, is het zo gek nog niet.

Daadkracht

De commissie was overigens wel te spreken over de daadkracht waarmee Bos te
werk ging bij zijn optreden. Over het gebrek daaraan bij het bestrijden van
de huidige crisis is inmiddels al veel geschreven. Blijkbaar moeten we in
Europa eerst even in de afgrond staren voordat we tot actie komen.

Pak problemen direct bij de wortel aan

Terug naar de conclusies van de commissie De Wit. Die onderzocht ook de gang
van zaken rondom de staatssteun aan ING. In het najaar van 2008 bleek dat
ING in ernstige problemen was gekomen door Amerikaanse Alt A (rommel)
hypotheken. In eerste instantie wilde de overheid deze giftige bezittingen
direct onschadelijk maken. In plaats daarvan werd eerst gekozen voor een
kapitaalinjectie als lapmiddel, later moest de overheid het economische
risico van die rommelhypotheken alsnog overnemen.

Weer dringt een vergelijking met de huidige schuldencrisis zich op. We weten
maar al te goed dat zwakke Eurolanden te kampen hebben met een te hoge
staatsschuld. Toch hebben we pas begin dit jaar een begin gemaakt met het
kwijtschelden van een deel van de Griekse staatsschuld.

Hervormen

Bovendien legt de huidige eurocrisis genadeloos bloot dat veel landen in
Europa grondig moeten hervormen om hun overheidsfinanciën in het gareel te
houden. Hervormen vergt politieke moed. In Italië en Griekenland zijn er nu
niet voor niets technocraten aan het roer. Ook dichterbij huis in Den Haag
zijn politici huiverig om structureel te hervormen. Een integrale aanpak om
de woningmarkt van het slot te helpen en een begin te maken met het inperken
van de hypotheekrenteaftrek, zit er waarschijnlijk nog niet in.

Kortom: heeft de politiek nu echt iets geleerd van de kredietcrisis?
Vooralsnog niet. De Commissie De Wit biedt daarvoor nauwelijks handvaten. Ze
heeft nooit de vraag gesteld welke instrumenten nodig zijn om adequaat te
reageren op een nieuw noodscenario.

In die zin is de commissie een gemiste kans. Zwartepieten is leuk voor de
bühne, maar brengt structurele oplossingen niet dichterbij.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl